Ziemniaki – niezwykle w Polsce popularne warzywa stosowane najczęściej jako jeden ze składników obiadu, występuje również jako samodzielna potrawa lub dodatek do zup czy sałatek. Wbrew pozorom, roślina ta nie pochodzi z naszego pięknego kraju.
Jest to jarzyna przywieziona na nasz kontynent najprawdopodobniej przez Hiszpanów, w czasach podboju Ameryki Południowej. Ziemniaki sprowadzone w połowie szesnastego wieku do Europy szybko przyjęły się w uprawach na całym świecie.
Sprawdź także: Smaczne i zdrowe przekąski fit
Ziemniaki — charakterystyka
Roślina ta należy do rodziny psiankowatych, jej łacińska nazwa brzmi: Solanum tuberosum. Zwyczajowa nazwa „ziemniak” obejmuje całą roślinę, nie tylko jadalne bulwy, ale również pędy, na których pojawiają się kwiaty. Ciekawostką jest fakt, że pomimo kwiatów wyrastających na pędach nadziemnych, jadalne bulwy wyrastają w glebie, gdzie rosną i dojrzewają. Po osiągnięciu postaci zdatnej do spożywania są wyciągane z ziemi i kopcowane.
Owoce pojawiające się po przekwitnieniu kwiatów są niejadalne
Skąd pochodzą ziemniaki?
Ziemniaki to roślina pochodząca z Ameryki Południowej, chociaż jej występowanie zauważono także w Ameryce Środkowej i Północnej, Najnowsze badania dowodzą, że wszystkie odmiany tej rośliny pochodzą od gatunku rosnącego w Peru, uprawianego od około dziesięciu tysięcy lat.
W Europie ziemniaki pojawiły się za przyczyną żeglarzy hiszpańskich, prowadzących podboje Ameryki Południowej w szesnastym wieku. Przywiezione do krajów europejskich bardzo szybko zyskały na popularności, a ich uprawianiem zajęły się prawie wszystkie kraje na świecie.
Początkowo, ziemniak wzbudzał nieufność – przypisywano mu złe cechy, wierzono, że powoduje choroby, jednak z biegiem czasu doceniono jego walory smakowe i odżywcze. W wieku osiemnastym ziemniaki zaczęto uprawiać na skalę masową.
Aż do końca osiemnastego wieku uprawiano odmianę andyjską – ten gatunek został sprowadzony jako pierwszy, natomiast w początku wieku dziewiętnastego wprowadzono do uprawy odmianę chilijską, urozmaicając w ten sposób rynek warzywny.
Inne nazwy ziemniaka
Ziemniak w różnych językach ma swoją nazwę, ale w Polsce istnieje wiele określeń na tę pyszną roślinę. Oto kilka przykładów:
– ameryki,
– bałabaje,
– bulki,
– bulby,
– chartofle,
– felki,
– grabówki,
– gałdaki,
– jakubki,
– kobzole,
i wiele innych. Warto zauważyć, że nazwy te występują tylko w niektórych gwarach i nie są traktowane jako określenia regionalne. To raczej potoczne wyrażenia, nazwy zwyczajowe używane przez określoną grupę.
Zastosowanie ziemniaków – co można z nich ugotować
Ziemniaki to warzywa, z których możemy wyczarować bardzo dużo potraw oraz dodatków. Przede wszystkim ziemniaki stosujemy jako jeden ze składników dania głównego – w postaci ugotowanych bulw, puree, frytek lub smażonych kulek. Mogą one stanowić również osobne danie. Idealnie sprawdzą się do tego pieczone ziemniaczki – na grillu czy też w piekarniku.
Ziemniaki nie musimy wykorzystywać jedynie w celach spożywczych. Warto wiedzieć, że produkt ten wykorzystywany jest w formie paszy dla zwierząt hodowlanych. Nie tylko są dobrym wyborem dla zwierząt! Również z ziemniaków korzysta się w kreatywny sposób. Pewnie każdy z nas używał ziemniaków jako stempli. Jest to częsty sposób na kreatywną i twórczą zabawę dzieci w przedszkolu.
Regionalne nazwy ziemniaka
Ziemniaki są bardzo popularne w całej Polsce, ponieważ większość polskich rodzin nie wyobraża sobie obiadu bez tej smacznej i pożywnej rośliny. Można je spożywać w naturalnej, ugotowanej postaci, ugotowane i utłuczone na miazgę, w formie piure, jako frytki smażone lub pieczone, lub w postaci placków ziemniaczanych, smażonych na patelni. W każdej z tych form ziemniak jest smaczny i pożywny, warto więc nie eliminować tego warzywa z naszej diety.
Pewną ciekawostką jest fakt, że w wielu regionach kraju, ziemniak przyjmuje inną nazwę. I tak:
– w gwarze kresowej, lwowskiej występuje jako barabola,
– w języku łemkowskim jako kompera,
– kartofel – to z gwary niemieckiej, nazwa gwarowo używana jest na Śląsku, a także zwyczajowo w całej Polsce,
– pyra – nazwa ziemniaka w gwarze poznańskiej,
– grula – to określenie góralskie, głównie podhalańskie,
– bulwa to wyrażenie kaszubskie,
– rzepa – orawskie z zachodniego Podhala,
– swapka — również pochodzące z Orawy.
Istnieje również określenie „perka” nawiązujące do kraju pochodzenia, czyli Peru, lecz jest bardzo rzadko używane.
Pomimo tych wszystkich, często zabawnych nazwy, ziemniaki można zaliczyć do obowiązkowego składnika, często pojawiającego się w daniach zarówno na zimno, jak i na gorąco.
Podsumowanie
Jeżeli chcesz stworzyć danie z niewielu produktów – ziemniaki z pewnością się do tego nadadzą. Jest to wszechstronny produkt, który można wykorzystać na wiele sposobów. Frytki, zupa lub pieczone na grillu – wybierz sam. Ponieważ możliwości jest wiele – ważna jest jedynie kreatywność. Posiadają one mnóstwo wartości odżywczych, są niskokaloryczne oraz posiadają wysoki indeks sytości. Są idealnym produktem dla osób, które chciałyby zadbać o swoją wagę.
