Smakowite truskawki

Uszlachetniona poziomka

Poziomka od wieków znana była ze swych walorów smakowych oraz leczniczych. Najwcześniejsze wzmianki o niej pojawiają się u Owidiusza i Wergiliusza. Opisał ją również Pliniusz w swej encyklopedii Historia naturalna.

W Europie poziomki przez bardzo długi czas rosły dziko, zbierano je w lasach. Sytuacja ta uległa zmianie za sprawą króla Francji Ludwika XIV.

Dzięki Ci Ludwiku!

Otóż ów król, wysłał do Ameryki Południowej swoich szpiegów, których zadaniem było dostarczenie informacji na temat tego, jak wyglądają budowane tam przez Hiszpanów fortyfikacje.

Wśród nich znalazł się inżynier Amédée-François Frézier, który zajmował się opisywaniem roślin spożywanych przez Indian. Gdy na terenach dzisiejszego Chile znalazł poziomki znacznie większe niż te, znane w Europie, postanowił kilka z nich zawieźć w prezencie królowi Francji. Zasadził je w królewskich ogrodach, ale rezultat tych zabiegów był mizerny a plony żadne.

Antoine Nicolas Duchesne

Na nasze szczęście Ludwik XIV tak uwielbiał smak poziomek, że nie zrażony pierwszymi niepowodzeniami postanowił zatrudnić botanika, który to zmieni.

Wybrańcem został Francuz Antoine Nicolas Duchesne. Chłopak przyłożył się do tematu.

Skrzyżował dwie odmiany poziomek – wirginijskie i olbrzymie chilijskie.

Efekt jaki otrzymał był znakomity – duże, smaczne owoce, które dziś nazywamy truskawkami.

Tak oto narodziła się w XVIII wieku w Wersalu truskawka.

Pod koniec XVIII wieku truskawki zaczęli uprawiać Anglicy. Jeden z nich, Thomas Andrew Knight, wypracował techniki krzyżowania poziomek, których używa się do dziś.

Jak zwał tak zwał

Włosi mówiąc o truskawkach używają słowa fragola, Francuzi fraise. Niemcy nazywają je erdbeere – czyli jagoda ziemna. Anglicy z kolei używają nazwy strawberry, co oznacza dosłownie słomiana jagoda a pochodzenie tego słowa tłumaczone jest tak, że klimat wysp brytyjskich jest wilgotny, więc truskawki należy izolować od ziemi słomą.

Kto by uwierzył?

To co nas dziś śmieszy, jeszcze kilka stuleci temu traktowane było zupełnie serio. I tak na przykład:

• Wierzono, że truskawki mają negatywny wpływ na kobiety w ciąży. Jeśli ciężarna kobieta, w trakcie przechodzenia przez pole, na którym rosły truskawki, dotknęła owocu fragmentem swojego ciała, należało się spodziewać, że jej dziecko będzie miało znamię w tym miejscu.
• Ze względu na swój czerwony kolor i kształt przypominający serce, truskawki stały się symbolem Wenus, greckiej bogini miłości. We Francji istniała tradycja przyrządzania zupy truskawkowej dla nowożeńców. Zresztą do dziś niektórzy uważają, że jeśli ktoś przepołowi truskawkę i podzieli się nią ze swoim wybrankiem lub wybranką, wkrótce te dwie osoby połączy gorące uczucie.
• W Bawarii rolnicy każdej wiosny używali truskawek, aby zapewnić bydłu zdrowie. Do rogów krów przywiązywano małe koszyczki wypełnione truskawkami. Był to dar dla elfów, które uwielbiały te owoce i w podziękowaniu za nie sprawiały, że bydło rodził zdrowe potomstwo i było obfite w mleko. Rytuał ten praktykowany jest po dziś dzień.

Truskawkowe rozmaitości

Obecnie największym producentem truskawek są Stany Zjednoczone. Drugie miejsce zajmuje Rosja, później Hiszpania, Turcja i Korea Południowa. Polska jest wciąż „potęgą truskawkową” i plasuje się w tym rankingu na szóstym miejscu.

Trudno wyliczyć wszystkie odmiany truskawek. Mówi się nawet o przeszło dwóch tysiącach gatunków tych owoców. Różnią się one smakiem, rozmiarem, teksturą, a nawet kolorem.

Pineberries (fot.Wikimedia Commons)

W zależności od odmiany mamy do czynienia z truskawkami, które wydają owoce niemal przez całe lato, albo takimi, które rodzą owoce tylko w sezonie truskawkowym, a więc w czerwcu i lipcu. Istnieją jednak takie gatunki, które owocują aż do jesieni. W zasadzie, dzięki rozwojowi technologii chłodniczych, można sadzić truskawki od wiosny do jesieni i zbierać plony po kilku tygodniach.

Aby stać się „plantatorem” truskawek, niekoniecznie na skalę światową, nie trzeba być posiadaczem ogromnego pola. By stać się hodowcą tych aromatycznych owoców wystarczy niewielki pojemnik nawet na najmniejszym balkonie świata.

Bomba witaminowa

Truskawki posiadają znacznie więcej witaminy C niż cytryna czy grejpfrut. Bogate są w sole organiczne, poprawiające przemianę materii i pektyny, które oczyszczają jelita z resztek pokarmu, dzięki czemu korzystnie wpływają na naturalną florę bakteryjną.

Zawarte w truskawkach wapń i fosfor wzmacniają kości i zęby oraz poprawiają pracę mięśni. W połączeniu z magnezem odkwaszają organizm. Co więcej, owoce te posiadają właściwości odtruwające i oczyszczające. Poleca się więc truskawki osobom, które mają kłopoty z trawieniem białek lub powinny pozbyć się zbędnych kilogramów.

Truskawki. Fot. Jens Jäpel (Wikimedia Commons)

Ze względu na wysoką zawartość żelaza truskawki są istotnym składnikiem diety. Chronią przed anemią, wzmacniają organizm, wpływają odświeżająco na cerę i włosy. Są też sprzymierzeńcem w walce z chorobami reumatycznymi i artretycznymi, a także obniżą kwasowość moczu i z tego powodu zaleca się ich spożywanie przy schorzeniach wątroby, nerek, kamieniach moczowych i żółciowych oraz przy podagrze.

Truskawki, cebula i czosnek posiadają w swoim składzie ten sam, wyjątkowo cenny składnik. Mowa o fitoncydach, związkach o właściwościach bakteriobójczych, bardzo istotnych np. podczas leczenia stanów zapalnych jamy ustnej.

Co na to medycyna ludowa?

Medycyna ludowa od dawna wykorzystuje napary z liści truskawek przy niedokrwistości, kamicy żółciowej, szkorbucie i anemii. Zewnętrznie, rozgniecione owoce i sok stosuje się w przy egzemie, przeciw piegom, plamom i wągrom. Świeże i nagrzane liście przykłada się do ran i wrzodów. Herbatkę z liści i kwiatów truskawki zaleca się przy przeziębieniach.

Truskawek powinny unikać osoby uczulone na nie, ale to zdarza się sporadycznie. Objawami alergii pokarmowej na truskawki są różnego rodzaju pokrzywki i bolesne biegunki.

Kosmetyka lubi truskawki

Wyciągi z truskawek w kosmetykach działają odżywczo, bakteriobójczo i ściągająco. Wchodzą w skład środków kosmetycznych używanych do pielęgnacji skóry zniszczonej, przesuszonej i łuszczącej się.

Truskawka jest idealna do maseczek domowej roboty. Ze względu na dużą zawartość witaminy C, flawonów i flawonoidów jest cennym składnikiem preparatów likwidujących przebarwienia skóry.

Truskawki wykorzystuje się też do produkcji preparatów, do opalania jako naturalne blokery promieni UVA i UVB a ich aromat często używany jest jako kompozycja zapachowa wielu kosmetyków.

W kosmetyce wykorzystuje się również olej otrzymany z nasion truskawki Fragaria ananassa. Miejscowa aplikacja oleju z truskawek uzupełnia braki niezbędnych kwasów tłuszczowych skóry. Olej z nasion truskawki stosowany jest w pielęgnacji skóry suchej uszkodzonej i dojrzałej.

Jak kupować i konsumować?

Jedzenie truskawek, to jedno z bardzo niewielu „szalonych obżarstw”, które można polecać wszystkim, niezależnie do wieku i stanu zdrowia.

Nic tak nie boli, jak pieniądze wydane na bezsmakowe, gumowate truskawki kupowane poza sezonem. Truskawki naprawdę świeże, w pełni dojrzałe w szczycie sezonu, najlepsze są w stanie naturalnym, bez żadnych dodatków. Ale można je też dodawać do sałatek owocowych, pokrojone do musli lub owsianki, albo też miksować do koktajli.

Z truskawek przyrządza się dżemy, konfitury, kompoty, soki oraz całą masę innych dań.

Przepis na…

Truskawki z bazylią i cytryną

• 500g dojrzałych truskawek, odszypułkowanych i przekrojonych wzdłuż na pół,
• 2 łyżki świeżych listków bazylii, drobno podartych,
• skórka starta z jednej cytryny i sok wyciśnięty z 1 cytryny,
• bita śmietana lub jogurt grecki do podania.

Truskawki włożyć do salaterki, posypać listkami bazylii i skórką cytrynową, skropić sokiem z cytryny. Delikatnie wymieszać, by smaki się połączyły i przed podaniem odstawić przynajmniej na pół godziny. Podawać z bitą śmietaną lub jogurtem greckim.